Son
dönemin fenomen dizisi La Casa De Papel –diziyi izleyenler bilir-2. Sezon 6. Bölümle
birlikte sona ermişti. Sosyal medyada dizinin 3. Sezonunun çekileceğine dair
söylentiler dönedursun, 3. Sezonun çekileceği söylentisi, dizinin çoğu
takipçisinin yüzünün asılmasına sebep oldu. Çünkü onlar için dizi artık bitmesi
gereken şekilde sona ermişti, tamamlanmıştı, bu sebeple devamı gelmemeliydi. Bu
durum bana Zeigarnik etkisini hatırlattı.
 |
| LA CASA DE PAPEL-SON SAHNE (Mİ ACABA?!) |
Zeigarnik
etkisi, kişilerin tamamlanmamış şeyleri tamamlananlara göre daha kolaylıkla
hatırladığını ifade eden psikolojik kavrama verilen isimdir. Kişiler bu sebeple
tamamlanmamış şeylere, tamamlanmış şeylerden daha çok güdülenir. Kişi
tamamlanmış şeyleri unutmaya meyilliyken, yarım kalmış şeyleri aklından
çıkaramaz. Çünkü zihin, yarım kalmış işleri her zaman tamamlama eğiliminde
olacaktır. Tamamladığında ise huzura kavuşan zihin, bir daha bu işle uğraşmak
istemez.
Gün
içinde sabahtan akşama kadar mırıldanmadan duramadığınız bir şarkıyı, sona
erdiremediğiniz tezinizi, en heyecanlı yerde sezon finali yapıp “to be
continued/devam edecek” diyen dizinizi, bir türlü gidip göremediğiniz
piramitleri aklınızdan çıkaramamanızın sebebi Zeigarnik etkisidir. Sürekli
dilinize dolanan o şarkıdan kurtulmanızın yolu, şarkının sonunu hatırlayarak
zihninizi bu meşguliyetten kurtarmakken, tezinizi bitirmek Zeigarnik etkisinden
kurtulmanızı sağlayacaktır. Dizinizin ise yeni sezonunu izleyip bitirerek
Zeigarnik etkisinden kurtulabilirsiniz. Öte yandan piramitlere gidip onları
görmek-en azından bende- Zeigarnik etkisinden kurtulmak için söz konusu bile
olmayacaktır, ama çok ilgilenmeyen biri için olabilir. Neyse konumuza dönelim.
 |
| "AŞIĞINIM SANA DOKUNAMASAM DA" DEMİŞ BÜYÜK ÜSTAD FEDON ZEİGARNİK ETKİSİ ALTINDAYKEN. BEN DE PİRAMİTLERE İŞTE=( <3 |
Zeigarnik
etkisine özellikle pazarlamada sıklıkla başvurulmaktadır. Marka adı vb.
herhangi bir unsur verilmeden, izleyicide merak uyandırıcı nitelikteki gizemli
reklamlar, pazarlamada Zeigarnik etkisinin kullanımının bir göstergesidir.
Örneğin Lipton, “Konuşalım Artık” sloganıyla başlattığı reklam kampanyasının
ilk ayağında Zeigarnik etkisini kullanmıştır. Bir evin içinde masada suspus
oturan bir grubu gösteren Lipton, reklamda ne çay göstermiştir ne de kendisini.
Fakat izleyicide merak uyandırmayı bilmiştir. İzleyici “acaba ne reklamı?”
sorusuna cevap bulamadığından zihnini huzura kavuşturamamış ve bu reklam aklına
yerleşmiştir. Kampanyanın sonraki aşamasında 4 dakika süren bir reklam filmi
hazırlayan Lipton, evin içindeki grubu bu sefer çay içerken konuşur durumda
gösterip derdini anlatsa da reklam 4 dakika boyunca devam etmiştir. İzleyicinin
zihni her ne kadar reklamın Lipton reklamı olduğunu anlamasıyla huzura kavuşsa
da 4 dakika süren reklamı yarıda kesip başka bir kanala geçmesi zor olmuştur,
çünkü izleyici hala Zeigarnik etkisindedir, bu sebeple o reklamın nereye
varacağını anlamadan o kanalı çevirmeyecektir. Ertesi gün “yahu 4 dakika süren
reklam filmi mi olur?” diye sohbetlere katılırken “yahu 4 dakika boyunca masada
çay içip konuşan insanlar mı izlenir?” diye sormayacaktır tabi, çünkü zihni bu
eylemi yapıp tamamlamış, huzura kavuşmuş ve eylemi sorgulamadan kalıcı olarak
silip atmıştır.
Sınavdan
sonra çalıştığı bütün konuları unutmayı geçtim, sınavda ne yazdığını bile
unutan öğrenciler de Zeigarnik etkisindedir. Çünkü artık sınav gelip geçmiştir,
zihin huzura kavuşmuştur ve o bilgiler kalıcı olarak silinmeye hazırdır. Kalıcı
olarak silinmemesi için öğrencinin sınavdan geçmek için değil, gerçekten
öğrenmek için çalışarak kalıcı öğrenmeyi sağlaması gerekir. Ama gözlemlerime
göre maalesef olması gerekenle olan arasındaki boşluk gün geçtikçe artıyor=/
 |
Zeigarnik
etkisini günlük hayatta küçük çaplı bir deney yaparak da gözlemleyebilirsiniz.
Örneğin yemek siparişi vereceğiniz zaman “online ödeme” seçeneği yerine “kapıda
ödeme” seçeneğini tıklayın. Sonraki siparişinizi online ödeme seçeneğini
işaretleyerek verin. İki sonucu karşılaştırdığınızda muhtemelen (bilimsel
olarak kanıtlanmış bir şey değil; ama bizim arkamızda kapı gibi Zeigarnik
etkisi var=)) kapıda ödeme seçeneğiyle verdiğiniz siparişin daha hızlı
geleceğini göreceksiniz. Çünkü satıcının zihni, sipariş ücretini almadan huzura
kavuşamayacak ve bunun için sipariş sürecini mümkün olduğu kadar hızlı bir
şekilde sonlandırmaya bakacaktır.
La
Casa De Papel’le ilgili yazmak istediğim için olsa gerek, zihnim Zeigarnik
etkisi altındayken böyle bir yazı çıktı ortaya. Şimdi bu yazı tamamlandığına
göre huzura kavuşabilirim. Size gelecek yazımla ilgili ipucu bırakarak sizi Zeigarnik
etkisi altına almadan duramayacağım=D
ETKİ
VE TEORİLER BİTMEEZ. SIRADAKİ ETKİ VON RESTORFF ETKİSİ VE MATRIX’TEKİ KIRMIZILI
KADIN
DEVAM
EDECEK…=D
